Ing tekukan Bengawan Solo sing
banyune lerab-lerab saka elor banjur menggok mengetan iki dumunung Dhusun
Pilang, Desa Kawu, Kecamatan Kedunggalar, Kabupaten Ngawi, Jawa Timur. Ing
kene, sajerone Museum Trinil, panjenengan bisa ngangen-angen trontonge laire
manungsa Jawa sepisanan liwat sakehe seserepan wigati kasil panalitene sawenehe
ahli purbakala Walanda, Dr Eugene Dubois.
Ditepus saka Jalan Raya
Surabaya-Solo adohe watara 13 km mengalor. Ing kene watara 1 yuta taun
kepungkur yaiku ing Jaman Pleistozen urip secorak makhluk setengah manungsa –
setengah munyuk aran Pithecantropus Erectus (pithec =
munyuk, antrhropus = manungsa, erectus -> ereksi = setengah jejeg) utawa
manungsa munyuk sing mlakune setengah jejeg. Tilas panguripane manungsa sing
wujud fosil (balung dadi watu) mau ditemokake Dubois sajerone ekskavasi
(penggalian) ing tengahe kedhung Bengawan Sala antarane taun 1891-1893.
Dubois sing lair tanggal 28 Januari
1858 ing Eijsden,Gimburg, Negeri Walanda, ketarik marang teorine Charles Darwin
ing bukune ”The Origin of Species”
sing mratelakae lamun manungsa iku asale saka primata (jenis munyuk manungsa).
Primata iki ngalami owah-owahan rindhik krana dayane lingkungan (evolusi)
suwene mayuta-yuta taun ingga nurunake jalma manungsa jaman saiki.
Merga urut-urutane evolusi ana sing pedhot (missing link = rantai terputus) mula perlu digoleki lan dilacak.
Nalika Dubois ngrungu sakehe
penemuan fosil-fosil purba dening ahli-ahli arkeologi Walanda ing
Indonesia, tuwuh niyat gedhe nedya nglacak pedhote “rante evolusi” iku. Supaya
bisa cepet tekan Indonesia Dubois banjur dhaftar dadi tentara kolonial Walanda
ing Indonesia (KNIL). Sawise tekan Indonesia dheweke ngadani panaliten ing
Payakumbuh, Sumatera Barat (taun 1887). Dubois banjur pindhah menyang Jawa
krana krungu kabar anane penemuan fosil ing Wajak, Tulungagung, Jawa Timur,
dening Rietschoten.
Sawise nemokake fosil ing
Kedhungbrubus, Madiun, Dubois banjur nglacak kabar tinemune balung-balung
buta ing Bengawan Solo tlatah Ngawi. Dubois makuwon ing dhusun Pilang dikancani
petani sing ngewangi ndhudhuk papan sing nyimpen fosil ing sapinggire
apadene ing tengahe bengawan. Pemerintah Walanda kang migatekake usahane Dubois
banjur ngidini para narapidana ing Benteng Pendhem Ngawi ngewangi usahane.
Kepara para petani lan narapidana iki padha bungah atine ngewangi Dubois sing
gapyak lan menehi cathu mangan sing mirasa. Usahane Dubois wiwit ana kasile
sasi Agustus 1891 krana nemokake sakehe fosil kewan kaya gajah, warak, gibbon
(munyuk gedhe), apadene kudha nil. Taun 1892 Dubois nemokake fosil
Pithecanthropus Erectus sing dianggep nyambung “rantai terputus” sing
dipratelakake Darwin ing The Origin
of Species.
Sadurunge bali menyang Walanda lan ora nate teka maneh
menyang Indonesia, Dubois metha tugu dhuwure 80 cm ing sakidul bengawan. Tugu
kanthi tulisan P.e 175 m ONO (anak panah) taun 1891/93 mau mawa teges:
Pithenanthropus erectus ditemokake 175 meter arah lor wetan saka tugu nalika
taun 1891-1893. Punjere papan kang disebutake Dubois iku ing kedhung tengahe
Bengawan Solo. Merga kedhung bengawan iku dadi tapel wates dhusun Kawu ing
iring kulon, dhusun Gemarang ing iring lor, lan dhusun Ngancar ing iring kidul
wetan, mula papan tugu diedegake iku dijenengi Trinil.
Dubois pancal donya taun 1940 ing
Walanda, nanging mahakaryane bisa slamet krana mecungule Wirobalung utawa
Wirohardjo sing mati-matian nylametake sakehe fosil sing nate ditemokake Dubois
apadene masarakat sakiwa tengene. Wirohardjo petani sing lair 18 Agustus 1918
lan asli saka Desa Gemarang, Kedhunggalar, Ngawi, pancen hebat. Senajan nate
dadi Seinendan ing Jaman Jepang lan Bayan ing Desa Kawu, nanging luwih nresnani
balung. Mula para mahasiswa lan peneliti sing teka menyang Trinil banjur nyebut
Wirobalung. Krana semangat makantar-kantar ngabdi negara kanthi nylametake
peninggalan purba ing Trinil temah ngadek Museum Trinil taun 1991. Wirobalung
pancaldonya taun 1990,nanging jenenge tetep langgeng ing khasanah sejarah
Indonersia.
Kapethik saking majalah djaka lodang
Tidak ada komentar:
Posting Komentar