TRADISI BULUSAN SUMBER KUDUS

TRADISI BULUSAN SUMBER KUDUS

Dening Fifi Lia Rumita

Legenda bulus sumber ing Dukuh Sumber, Desa Hadipolo, Kecamatan Jekulo, Kabupaten Kudus dereng dipunmangertosi pasti, nanging miturut juru kuncinipun ingkang nomer sekawan inggih menika ibu Sudasih lan bapak Sirojudin menika legenda bulus sumber ingkang sampun dipuncariyosaken turun temurun kaliyan simbah buyutipun. Wontenipun cariyos legenda kasebat saged dipuncariyosaken kados mekaten.

Konon dukuh Sumber saged madeg dening kyai ingkang anggadahi nama Mbah Dudo. Piyambakipun dipunkenal dados ahli nujum Syeikh Subakir saking Arab. Ahli nujum inggih menika tiyang ingkang ahli ing ilmu perbitangan kangge ngramalaken nasipun tiyang sanes lan mangertosi sedaya jagad. Sanesipun ahli nujum, piyambakipun inggih menika tiyang bangsawan saking kerajaan Mataram Islam. Mbah Dudo konon dipunutus dening gurunipun Syeikh Subakir kangge nyebaraken agama Islam ing tlatah pantai lor jawa. Sesanesipun menika, piyambakipun remen ngulandara nyambi nyebaraken agama Islam wonten ing maneka warni wilayah.

Perjalanan mbah Kyai Dudo saking kerajaan Mataram ngantos dumugi ing wilayah Kudus menika radi dangu sanget. Nglewati medan ingkang cekap awrat, kadosta alas, semak-semak belukar, kali-kali, rawa-rwa. Gunung-gunung lan perbuktan terjal. Mbah kyai Dudo walaupun nglewati dalan ingkang sanget awrat lan tebih sanget nanging piyambakipun taksih semangat lan ikhlas. Menika dipunlampahi atas dasar pangraos patuh lan kurmat dating gurunipun kangge nglampahi utusan nyebaraken agama islam lan nglampahi tugas saking raja saking kerajaan Mataram kangge membina hubungan kaliyan daerah pesisiran ingkang dados wilayah kerjaan Maratam.

Perjalanan ingkang tebih menika dadosaken kyai dudo kaliyan santrinipun ingkang anggadahi nama Umara lan Umari singgah (istirahat sakedap) wonten ing papan panggenan saderengipun angsal namadaerah ingkang dipunutus saking gurunipun. Mbah kyai dudo sesampunipun nglampahi perjalanan ingkang tebih lajeng angsal papan panggenan lan dipunparingi tanda wit maja.  Wit maja menika nedahaken wilayah kasebat inggih menika wilayah kekuasaan majapahit. Sesampunipun angsal wit menika, mbah kyai dudo lajeng istirahat lan miwiti mbabat alas ingkang taksih awujud semak belukar, alas belantara, lan daerahpin rawa. Menika ngebuktikaken wontenipun nama dukuh kadosta ngrau lan pulo. Wilayah menika jaman menika angker. Boten wonten setunggal tiyang ingkang wanton njamah bahkan mbabat alas amargi taksih satru galaknlan ugabangsa alus seangga mbiyenipun dipunarani jalmo moro jalmo mati (sinten ingkang rawuh bakal mati). Tetapi mbah kyai dudo ngewantunaken piyambakipun kangge mbabat alas lan ngadekake pasanggrahan wonten mriki lan nyebaraken agama Islam. Ingkang dados lambang dipunbikak pedukuhan enggal dening mbah kyai dudo kaliyan cara nanamaken wiji duku ingkang dipunbekta saking kerajaan Mataram. Kelak wonten ing dukuh sumber menika bakal terkenal kaliyan buah dukunipun ingkang dipunkenal gadha raos paling eco wonten ing seluruh Indonesia.  Ngantos semanika taksih dereng kabukti kaleresanipun. Menika saged dipunditingali saking arangipun wit duku ingkang wonten ing dukuh menika.

Berita menika ngantos mireng ing Sunan Muria (Raden Umar Said). Saengga wonten ing malam Nuzulul Qur’an (17 Ramadhan) kanjeng Sunan Muria badhe ngawontenaken perjalanan kanggge nrawuhi pepanggihan walisongo wonten ing tlatah pati kaliyan dipunikuti santrinpun mampir ing pesanggrahan Mbah Kyai Dudo kangge istirahat sakedhap nyambi silaturhim.

Wonten ing mrika kanjeng Sunan sami ngrembag babagan keagamaan, pemerintahan lan pertanian. Wonten ing mriku Kanjeng Sunan mirengaken swanten krubyuk-krubyuk, lajeng kanjeng Sunan micanten kados mekaten “iku swara apa kok krubyuk-krubyuk, wong malam nuzulul Qur’an ora ngaji kok malah ndaud ning sawah. Kaya swarane bulus”. Boten dangu lajeng tiyang kalih wau (umara lan umari) dados bulus saestu. Sesampunipun kanjeng sunan mangertosi bilih tiyang kalih wau dados bulus, piyambakipun kaget sanget.  Menika wau ingkang ndadosaken legenda papan panggenan ingkang wonten ing Dukuh Sumber, Desa Hsadipolo, Kecamatn Jekulo, Kabupaten Kudus. Ngantos dinten menika nalika kupatan (seminggu sesampunipun dinten riyaya idul fitri) papan panggenan menika wonten acara rame-rame kangge mengeti cariyos menika wau.

Saben seminggu sesampunipun riyaya idul Fitri mesti kathah tiyang-tiyang ingkang sami ngunjungi papan panggena wau kaliyan bekta kupat, lepet lsp kangge dipunparingaken ing bulus menika wau.